Gelirlerin Kayıtdışı Bırakılması Nasıl Gerçekleşir?

Gelirlerin Yasal Olarak Kayıt Dışında Bırakılması

Gelirlerin yasal olarak kayıt dışında bırakılması vergiden kaçınma şeklinde gerçekleşmektedir. Vergiden kaçınma hukuk dilinde; vergi yasalarının, vergi borcunun sebep olduğu olaylarla bağlılık kurulmaması ve vergi borcunun bireyler bakımından ortaya çıkmaması anlamına gelmektedir.

Vergiden kaçınma, vergi mükellefinin veya vergi sorumlusunun yasalara uygun bir şekilde vergi yükünü yasalardaki boşluklardan yaralanarak azaltması şeklinde gerçekleşmektedir. Vergiden kaçınma, vergi muafiyeti şeklinde olabileceği gibi, vergi istisnası ve götürü usul şeklinde de olabilmektedir. Vergiden kaçınma şekillerinden birisi olan götürü usul 1999 yılında kaldırılmıştır.

Yerleştirme Aşaması: Bu kısım, suçtan edinilen nakit formattaki kazancın ekonomik piyasaya entegrasyonu aşamasıdır. Kara parayı doğuran suçlarda para nakit formunda kazanılmışsa, kara para elde eden ve bunu aklamak isteyen kişi açısından en önemli sorunlardan birisi, bu paranın nakit formattan bir an önce kurtarılmasıdır. Kara paranın nakit formundan kurtarılması, özellikle de bankacılık sistemine dahil edilmesi, teknolojik olanakları nedeniyle paraya hareketlilik kazandıracaktır. Aynı zamanda, kaynağından uzaklaştırılması rahat ve çabuk olacaktır. Kara para aklayanlar açısından en tehlikeli aşama budur. Kara para aklama ile mücadele edenler açısından ise kara paranın takip edilmesinin, tespit edilmesinin ve kara paraya el koymanın en rahat olduğu aşama bu aşamadır. Bu aşamada kara para ile kara paranın illegal kaynağı arasındaki organik bağ daha kesilmemiştir. Yani paranın, kara para olduğunu tespit etmek, diğer aşamalara oranla daha kolaydır. Bu aşamada, paranın düşük miktarlara bölünerek ülke içindeki çeşitli bankalara yatırılması söz konusudur. Ayrıca,  hisse senedi, tahvil, bono gibi mali araçlara dönüştürülmesi veya bir şirketin geliri gibi gösterilerek banka hesaplarına yatırılması da olabilir.

Gelirlerin Yasalara Aykırı Kayıt Dışında Bırakılması

Gelirlerin yasalara aykırı olarak kayıt dışında bırakılması, vergi kaçakçılığı şeklinde gerçekleşmektedir. Vergi kaçakçılığı, vergi kanunlarına uymamak ve kanunları uygulamakla görevli bulunan idarenin aldığı kararlara aykırı davranmak şeklinde meydana gelmektedir. Vergi kaçakçılığı suçu, Vergi Usul Kanunu (VUK) md. 359’da yer alan fiillerin birisiyle gerçekleşebilen, seçimlik hareketli bir suçtur. Bu suçlarda kanun koyucu, o suçu işlemeye yönelik birden fazla hareket tarzını göstermiştir. Suçlu, suç tipinde bahsedilen eylemlerden birisini yaparak suçu işler. Bu kapsamda, vergi kaçırmak amacında olan mükellef, sorunlu veya bir başkasının vergi kaçakçılığına yönelik fiili, hesap ve muhasebe hilesi, içeriği itibariyle yanıltıcı belge düzenlemek ya da yaptırımı daha ağır olan sahte belge düzenlemek şeklinde gerçekleştirebilir.

Kamu hizmetlerinin finansmanına katkı sağlaması gereken vergi mükelleflerinden, vergiyi kaçıran mükellefin, vergisini ödeyen mükellefe göre kendisine bir avantaj sağlaması, eşitlik ilkesine aykırılık teşkil etmektedir. Bu eşitsizlik, vergisini ödeyen bir kesim üzerinde de vergiyi ödememe baskısı yaratmaktadır.

Vergi kaçırma, ekonominin yapısı gereği, bazı sektörlerde doğal hale gelebilmektedir. Ayrıca bazı sektörlerin denetlenmesinin zor olması da vergi kaçırmayı doğal hale getirebilir. Vergi kaçırmanın doğal karşılanması, vergi kaçırmayanların üzerinde bir baskı oluşturur. Bu baskı, vergi kaçırma isteğinde olmayan mükelleflerin ya vergi kaçırmasına ya da bu sektörde faaliyette bulunamamalarına neden olabilmektedir.

Ekonomik hayatı izleyen herkesin, üzerinde fikir birliğine vardığı ve gelirlerinin önemli bir kısmının kayıtlara geçmediği tespit edilerek yeterince vergi ödenmediği bilinen iş kolları, aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• Serbest meslek sahibi,
• Kum ocakları,
• Kereste ve mobilya ticareti yapanlar,
• Oto galericileri,
• Emlak komisyoncuları,
• Kayıtlara girmeden yurda giren demir ve akaryakıt ticareti ile uğraşanlar,
• Döviz büroları,
• Kuyumcular,
• Şahsi inşaat yapan müteahhitler,
• Proje yönetim ofisleri, tekstil sektöründe çalışanlar,
• Gayrimenkul kiraya verenler,
• Spot piyasasında dayanıklı tüketim malları ve elektronik cihaz ticareti yapanlar,
• Küçük sanayi bölgelerinde otomobil tamir bakım işi yapanlar,
• Otomobil yedek parçası satanlar,
• Tarımsal ürünleri alıp satanlar,
• Turizme yönelik hizmet işletmeleri ve hediyelik eşya satan iş yerleri.
• Eğlence hizmeti veren yerler,
• Minibüs Esnafı,
• Lunapark İşletenler.